Maciej z Różana

Maciej z Różana, z Tarnowa (ok.1420-1467), kanclerz księcia mazowieckiego Bolesława IV. Pochodził z rodziny drobnoszlacheckiej osiadłej w mieście; ojciec miał na imię Wojciech. Maciej nie zdobył żadnego tytułu naukowego, piastował jednak wiele urzędów duchownych i świeckich. W r. 1438 był notariuszem publicznym z upoważnienia cesarskiego, w r. 1442 był pisarzem skarbu księcia mazowieckiego Bolesława IV za kanclerstwa Szczepana z Miniszewa. W tym czasie otrzymał od księcia trzy włóki wolne w Różanie, w n.r. nabył 30 włók w Tarnowie w pow. Łomżyńskim, w rok później dokupił w tymże Tarnowie jeszcze 15 włók oraz otrzymał od księcia liczne przywileje dla siebie i dla swego stryja Stanisłąwa Kędzierzawego. W r. 1444 Maciej został pisarzem ziemi ciechanowskiej i nabył w Ciechanowie w t.r. i w r.n. dwa siedliska. W 1445 książę dołączył mu do Tarnowa jeszcze jedną działkę, w t.r. otrzymał również Maciej dziesięcinę z Miastkowa w pow. Łomzyńskim. Maciej zgromadził też liczne beneficja: był plebanem makowskim (1443), czerskim (1449), kanonikiem warszawskim (ufundował w kolegiacie warszawskiej ołtarz w r. 1450) i płockim (1458). Z inicjatywy Macieja w r. 1449 sporządzono tłumaczenie na język polski statutów koronnych; jego rola w tej pracy została uwidoczniona na początku tekstu tłumaczenia, na barwnej iluminacji wyobrażony jest autor tłumaczenia Świętosław z Wojcieszyna oraz Maciej. W r.n. (1450) Maciej dokonał przekładu na język polski statutów książąt mazowieckich. Po śmierci Szczepana Mniszewskiego (10.04.1452) Maciej został kanclerzem księcia, spotykamy go w tej roli IX.1453. Za czasów jego kanclerstwa przeprowadzono wielką pracę w kancelarii: przepisano dawne, zniszczone księgi Metryki Mazowieckiej książąt Janusza I i Bolesława IV (przepisane księgi zachowały się do dziś jako 3 i 4 Metryki Kor.). Maciej zmarł w r. 1467. Egzekutorami jego testamentu byli dwaj kanonicy warszawscy: Paweł Gołębiowski i Marcin Nasierowski. W r. 1471 wspomniany jest w źródłach siostrzeniec lub bratanek Macieja, Marcin Kościesza z Zagnanowa. Maciej z Różana jest wspomniany w czasie studiów na Wydziale Prawa na wykładach z Historii Państwa i Prawa Polskiego.